Kloosters in middeleeuws Gouda (4)

Recent onderzoek

De vervanging van de riolering in delen van de Groeneweg en Geuzenstraat was aanleiding voor archeologisch onderzoek. Dit is uitgevoerd in 2006 in opdracht van de gemeente Gouda. Zowel op het hofje van het Cellebroedersklooster als op het voormalige terrein van het Catharinaklooster, werden resten van muurwerk gevonden, die tot beide kloosters hebben behoord. Met name bij het Cellebroedersklooster zijn delen van een tot nu toe onbekend gebouw gelokaliseerd. Op het hofje werd in een askuil o.a. een grote kookpot en productieafval van paternosters (rozenkransen) gevonden. Broeder Jan van Leeuwen op de miniatuur houdt zo'n rozenkrans in zijn hand.

Grote grape Vondst grape (vroeg 16e eeuws) in opgraving tuin Cellebroedersklooster 2006.

Skelet

Bij de restauratie van 'Huize Groeneweg' in het voormalige Cellebroedersklooster, werden in 1983 menselijke botresten gevonden, waarvan één skelet in het bijzonder goed bewaard is gebleven. Het was begraven in een eveneens bewaard gebleven houten kist en werd ter determinatie overgebracht naar de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek. Het bleek te gaan om de resten van een man uit het begin van de 16e eeuw met een lengte van circa 1,75 meter, die tegen de 40 jaar oud is geworden. Vrijwel zeker was deze man één van de Cellebroeders.

Skelet uit Cellebroedersklooster. foto ROB, 1983.

Het Maria Magdalena klooster

Het Maria Magdalena klooster was een omvangrijk zusterconvent. Tijdens haar bloeiperiode, omstreeks 1500, telde het klooster maar liefst 200 kloosterlingen en besloeg een aanzienlijk oppervlak, ingeklemd tussen Kleiweg, Vogelenzang en de stadsmuur. De zusters leefden in afzondering, van de buitenwereld gescheiden door de kloostermuur. Na het in onbruik raken van het klooster werd het terrein gebruikt voor het pesthuis en later een kazerne, pijpenfabriek en veemarkt. Tegenwoordig staat op de plaats van het Maria Magdalenaklooster het winkelcentrum Nieuwe Markt. Bij het bouwrijp maken van het Nieuwe Marktgebied in de jaren '80 is door Golda onderzoek verricht. Er werd een aantal sleuven gegraven, waarin onder andere resten van funderingen van het klooster werden aangetroffen.

Opgraving Golda Nieuwe Markt Goldaleden bij een fundering van het Maria Magdalenaklooster, 1985.

Maria en de Eenhoorn

Bij de opgravingen op het terrein van het voormalige Maria Magdalena klooster werd een bijzondere plaquette gevonden. De plaquette, vervaardigd van rood aardewerk, is voorzien van een bekend thema uit de middeleeuwse kunst; de jacht op de eenhoorn, die hier wordt gebruikt als symbool voor de Annunciatie. In het middelpunt van de plaquette staat de maagd Maria met de eenhoorn in een besloten tuin (Hortus Conclusus). De jager, die links afgebeeld wordt, is de engel Gabriël, bode van belangrijke tijdingen, vergezeld van drie honden, die liefde, waardigheid en nederigheid symboliseren. Binnen de voorstelling vinden we nog een aantal symbolen, o.a. de schapenvacht van Gideon, die de schoot van Maria, bevrucht door de Heilige Geest, symboliseert. Een verzegelde bron in het midden en een 'brandend braambos' daarboven completeren de symboliek van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria.

Plaguette 15e eeuw, opgraving Maria Magdalenaklooster 1985. Plaquettes als deze werden met behulp van een mal gemaakt en dienden als devotieobject. Ze werden ingemetseld, opgehangen of neergezet te midden van andere devotionalia